Η ασθένεια της άνοιας είναι ένα σύνδρομο όπου έχει χαρακτηριστικά έκπτωσης των νοητικών λειτουργιών του πάσχοντος. Η άνοια είναι υπεύθυνη για το σύστημα μνήμης, την προσοχή του από τα καθημερινά ζητήματα, τη συγκέντρωση, την λειτουργία της ομιλίας, τη νοητικότητα, και αποτοκος αυτού να μην είναι διαχειρίσιμες ποικίλες καταστάσεις στις καθημερινές, κοινωνικές και επαγγελματικές πτυχές της ζωής του.

Παρελθοντικά χρησιμοποιούνταν ο όρος γεροντική άνοια, ο οποίος δεν καλύπτει πλέον την ένταση του φαινομένου και τις διαστάσεις που έχει λάβει. Η νόσος Αλτσχάιμερ, είναι ότι πιο σύνηθες σε εκλαμβάνουσα μορφή Άνοιας. Όμως μπορεί να προκαλέσουν το προαναφερθέν εκατοντάδες άλλες νόσοι, π.χ. κάποιο σοβαρό εγκεφαλικό ή από τη νόσο Πάρκινσον.

Χαρακτηριστικά της Άνοιας και τρόποι εκδήλωσης της

Η άνοια εμφανίζεται συνήθως σε άτομα από 65 ετών και άνω. Παρ’ όλα αυτά ένας στους 100 ανθρώπους πριν τα 65 επηρεάζεται από την ασθένεια, με τη συχνότητα αυτής να γίνεται διπλάσια κάθε πενταετία, με αποτέλεσμα αυτών το 30% και άνω έπειτα από τα 90 χρόνια τους να είναι ”υπόλογοι” σε αυτή.

Η άνοια κάνει την εμφάνισή της πρώτα στα γεγονότα της πιο πρόσφατης μνήμης, και αυτός είναι ο λόγος που οι ασθενείς ρωτούν την ίδια ερώτηση ξανά και ξανά, χάνουν αντικείμενα και κατηγορούν τρίτους ότι τους τα πήραν. Επίσης ένα πιο άλλο συχνό πρώτο σύμπτωμα είναι πως δυσκολεύονται να εντοπίσουν τη λέξη που επιθυμούν και να συνδέσουν πρόταση και νόημα. Ακόμη η αδυναμία συγκέντρωσης, η οποία δεν διαφαίνεται εύκολα από το οικογενειακό περιβάλλον, διότι συνδέεται ως κάτι φυσιολογικό λόγω γηρατιών. Αυτά τα συμπτώματα διαφαίνονται σε συχνότερη ροή στη νόσο Αλτσχάιμερ. Όμώς το προαναφερθέν δεν είναι πανάκεια για κάθε περίπτωση. Ψυχιατρική και νευρολογική συμπτώματολογία μπορεί να εμφανιστεί σε πρώτα στάδια έτερων μορφών Άνοιας

Η βοήθεια στις καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου αυτού είναι εμφανής πλέον. Ο ασθενής με μέτριας μορφής άνοια του είναι δύσκολο να ανταπεξέλθει μόνος του σε δραστηριότητες που μέχρι πρότινος μπορούσε να διαχειριστεί,παραδείγματος χάριν ψώνια, έλεγχο στις οιονομικές του συναλλαγές, λήψη φαρμάκων, εργασίες στο σπίτι. Στο συγκεκριμένο στάδιο αυτό κάνουν την εμφάνισή τους και τα προβλήματα του ελέγχου των σφιγκτήρων και των ψυχωσικών διαταραχών, όπως ψευδαισθήσεις, παραλήρημα. Επιπρόσθετα, μειώνεται η συγκέντρωση, η ορθή διατύπωση των λέξεων, είναι πλέον εμφανείς από το οικογενειακό περιβάλλον. Ακόμη, τα άτομα με μέσο επίπεδο άνοιας τείνουν να έχουν μειωμένη γνώση τρεχόντων και πρόσφατων γεγονότων στο οικείο τους περιβάλλον, καθώς και κενά μνήμης της βιωματικής τους ιστορίας. Εν κατακλείδι, η άρνηση και η μη αποδοχή των δυσχεριών και των δυκολιών τους είναι βασικός μηχανισμός άμυνας πια.

Τα άτομα με άνοια προχωρημένου σταδίου δεν δύνανται πλέον να διαβιούν αυτόνομα. Είναι πλέον για αυτούς δύσκολο να πράξουν καθημερινές λειτουργίες, όπως η προσωπική υγιεινή, η ένδυση, η διατροφή και η χρήση της τουαλέτας. Επίσης, τους είναι αρκετά δύσκολο η αναγνώριση του περιβάλλοντός τους η χωροχρονική τοποθέτηση που βρισκονται, η εποχή, η ονομασία αντικειμένων, αλλά προσώπων οικείων τους. Εν τέλει, η απώλεια βασικών χαρακτηριστικών της προσωπικότητας του η παρουσία ψυχωτικών συμπεριφορών είναι πιο συχνές και η απώλεια βασικών λειτουργιών (π.χ. αδυναμία σταθερής βάδισης).