Πάθαιναν Αλτσχάιμερ οι Αρχαίοι Έλληνες;

Άραγε πάθαιναν άνοια και Αλτσχάιμερ οι Αρχαίοι Έλληνες—αλλά και άλλοι αρχαίοι λαοί—ή είναι η άνοια μια αρρώστια της εποχής μας;

Έρευνες προσπαθούν να καταλάβουν αν παλαιότεροι λαοί βίωναν άνοια και Αλτσχάιμερ. Αυτό που μας δείχνουν τα κείμενα είναι ότι ήξεραν μεν τι είναι η άνοια και είχαν παραδείγματα συνανθρώπων τους οι οποίοι έπασχαν από αυτήν. Αλλά αυτό αυτή δεν ήταν τόσο διαδεδομένη όσο σήμερα. Γιατί λοιπόν δεν υπήρχαν τόσα περιστατικά άνοιας πριν από δύο ή τρεις χιλιάδες χρόνια;

Η άνοια είναι νόσος της τρίτης ηλικίας

Είναι η άνοια μια πάθηση από την οποία πάσχουν αποκλειστικά οι ηλικιωμένοι;

Πριν ανατρέξουμε στους Αρχαίους, ας θυμηθούμε ότι ναι, η άνοια είναι νόσος της τρίτης ηλικίας. Ελάχιστοι άνθρωποι κάτω των 65 παθαίνουν Αλτσχάιμερ, το οποίο είναι η πιο συνηθισμένη μορφή άνοιας: το ποσοστό υπολογίζεται σε 1 άνθρωπο ανά 14 για αυτές τις ηλικίες.

Τα ποσοστά ανεβαίνουν όσο μεγαλώνουν οι άνθρωποι. Για όσους είναι κάτω των 80, 1 στους 6 θα αναπτύξει Αλτσχάιμερ, ενώ το ποσοστό ανεβαίνει σε 1 στους 3 για τους άνω των 85.

Η άνοια ήταν γνωστή από πολύ παλιά

Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι ήξεραν για την άνοια πριν από 4000 χρόνια και είχαν καταλάβει ότι η μνήμη φθίνει όσο αυξάνεται η ηλικία.

Οι Αρχαίοι Έλληνες επίσης ήξεραν τι είναι η άνοια. Βέβαια, δεν είχαν ονομάσει τη σχετική πάθηση Αλτσχάιμερ—ονομασία που δόθηκε στις αρχές του 20 αιώνα από έναν ψυχίατρο που παρακολουθούσε μια ασθενή. Είχαν, όμως, παρατηρήσει ότι μειώνονται οι γνωστικές ικανότητες των ανθρώπων όσο μεγαλώνουν. Συγκεκριμένα, ο Πυθαγόρας είχε κατηγοριοποιήσει τις ηλικίες και είχε προσέξει ότι από τα 63 και πάνω εμφανίζονται γνωστικές απώλειες και προβλήματα μνήμης.

Οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν, λοιπόν, καταλάβει τη σύνδεση μεταξύ ηλικίας και σταδιακής απώλειας μνήμης. Αλλά δεν είχαν πολλά παραδείγματα, γεγονός που δείχνει ότι δεν ήταν μια πάθηση που τους προβλημάτιζε.

Ένας πιθανός παράγοντας είναι το προσδόκιμο ζωής. Πριν από 3000 χρόνια, οι άνθρωποι δεν ζούσαν τόσο όσο ζούμε εμείς, οπότε είναι λογικό να μην είχαν την εμπειρία της άνοιας στο μέγεθος που το βιώνουμε εμείς. Ακόμα κι έτσι, όμως, υπήρχαν εποχές κατά τις οποίες αρκετοί άνθρωποι μακροημέρευαν—χωρίς, όμως, πολλές μαρτυρίες για άνοια. Ο Ιπποκράτης για παράδειγμα, μιλάει για προβλήματα ακοής και πέψης στους ανθρώπους τρίτης ηλικίας αλλά δεν αναφέρει θέματα γνωστικών παθήσεων ή προβλημάτων μνήμης.

Οι Αρχαίοι Ρωμαίοι έχουν περισσότερες αναφορές σε θέματα απώλειας μνήμης, αν και όχι με την ένταση που βιώνουμε στην σημερινή κοινωνία. Οι τότε γιατροί προσέχουν ότι η απώλεια μνήμης εμφανίζεται μετά τα 80 και το εντοπίζουν όταν βλέπουν ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας να δυσκολεύονται να μάθουν καινούρια πράγματα.

Κάποιοι Ρωμαίοι γιατροί αναφέρονται σε ηλικιωμένους που δεν θυμούνται το όνομά τους και το ταυτίζουν με την μεγάλη ηλικία αυτών των ανθρώπων. Είναι αξιοπρόσεκτο ότι δεν ταυτίζουν τη μεγάλη ηλικία με την άνοια: δεν παθαίνουν άνοια όλοι οι ηλικιωμένοι, παρά μόνο λίγοι.

Τι έχει αλλάξει μέσα σε 3000 χρόνια;

Για να καταλάβουμε τι μπορεί να ευθύνεται για την πιθανότητα να έχουν αυξηθεί τα ποσοστά άνοιας μεταξύ των ηλικιωμένων, χρειαζόμαστε περισσότερη έρευνα στο τι προκαλεί την άνοια και το Αλτσχάιμερ. Δυστυχώς, εδώ οι γνώσεις μας είναι ελλιπείς.

Ανάμεσα στους παράγοντες που γνωρίζουμε ότι προδιαθέτουν για άνοια είναι οι παρακάτω.

Γενετική προδιάθεση

Μέχρι τώρα γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα γενετικό υπόβαθρο: οι πιθανότητες να πάθει κάποιος Αλτσχάιμερ αυξάνονται κατά 30% αν ένας συγγενής πρώτου βαθμού πάσχει.

Χρόνιες παθήσεις

Άλλοι παράγοντες είναι παθήσεις όπως διαβήτης, καρδιακές παθήσεις, υψηλή αρτηριακή πίεση και παχυσαρκία, οι οποίες ευνοούν την ανάπτυξη της νόσου.

Τρόπος ζωής και περιβάλλον

Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες, όπως ο τρόπος ζωής, το επίπεδο εκπαίδευσης, η κοινωνική ζωή, το φύλο και η άσκηση που επηρεάζουν την εμφάνιση της νόσου. Η καθιστική ζωή, το κάπνισμα, η κατάθλιψη και η μοναξιά αυξάνουν τις πιθανότητες για Αλτσχάιμερ.

Μία πρόσφατη έρευνα υποστηρίζει ότι το Αλτσχάιμερ έχει επεκταθεί ως νόσος ως αποτέλεσμα του περιβάλλοντος. Έρευνες σε φυλές που ζουν με τρόπους προ-βιομηχανοποίησης και κάνουν χειρονακτικές εργασίες με πολλή φυσική άσκηση έχουν πολύ χαμηλά επίπεδα Αλτσχάιμερ σε μεγάλες ηλικίες.

Η έρευνα αναφέρει μερικά ενδιαφέροντα παραδείγματα που δείχνουν πώς το περιβάλλον και ο τρόπος ζωής επηρεάζουν την εμφάνιση της άνοιας.

Οι Νιγηριανοί που ζουν στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μεγαλύτερη εμφάνιση περιστατικών Αλτσχάιμερ από τους Νιγηριανούς που ζουν στη Νιγηρία. Αυτό υποδηλώνει ότι η γενετική προδιάθεση παίζει μικρότερο ρόλο από όσο πιστεύουμε.

Το ίδιο ισχύει για Ασιάτες που ζουν στις Ηνωμένες Πολιτείες σε σχέση με τους Ασιάτες που ζουν στην Ασία. Οι Ιάπωνες έχουν δει τα ποσοστά Αλτσχάιμερ να αυξάνονται τα τελευταία χρόνια. Έχει σχέση με τη διατροφή τους, που περιλαμβάνει περισσότερο κρέας και λιγότερο ψάρι ή ρύζι;

Οι στατιστικές επίσης δείχνουν ότι χώρες που έχουν υψηλά επίπεδα καθαριότητας όπως η Ελβετία, η Φινλανδία και η Ισλανδία έχουν αυξημένα ποσοστά Αλτσχάιμερ σε σχέση με χώρες που βιώνουν περισσότερες μεταδοτικές ασθένειες. Οι ερευνητές αναρωτιούνται αν οι ασθένειες προφυλάσσουν από την άνοια ή αν αυτό είναι ένα τυχαίο εύρημα.

Χρειαζόμαστε περισσότερα δεδομένα

Εκτιμάται ότι με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, τα ποσοστά Αλτσχάιμερ θα διπλασιαστούν μέχρι το 2050. Χρειαζόμαστε, επομένως, περισσότερη έρευνα για να καταλάβουμε τι το προκαλεί και πώς μπορούμε να το σταματήσουμε. Πρέπει να δούμε επίσης πώς και αν συνδέονται ευρήματα όπως η δίαιτα και το περιβάλλον με την εμφάνιση ή μη μορφών άνοιας.

Αν κάποιος από τους οικείους σας υποφέρει από άνοια, επικοινωνήστε μαζί μας. Στη Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων Ηράκλειος προσπαθούμε να κάνουμε όλους τους ενοίκους μας να νιώσουν άνετα και οικεία στο χώρο μας.

Καλέστε μας στο 210 28 46000, επισκεφθείτε μας πίσω από το σταθμό ΗΣΑΠ Ηρακλείου, ή επικοινωνήστε με τον Ηράκλειο online για να δούμε πώς μπορούμε να σας βοηθήσουμε!