Σίγουρα θα έχετε γνωρίσει κάποιον ογδοντάχρονο που δε χρειάζεται λίστα για τα ψώνια του σούπερ μάρκετ και δεν συμβουλεύεται ποτέ τη μνήμη τού τηλέφωνου για να βρίσκει τα νούμερα των φίλων του: τα θυμάται όλα απέξω!
Αυτοί οι ηλικιωμένοι που έχουν μυαλό και μνήμη νεότερου ανθρώπου έχουν χαρακτηριστεί super agers και έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον των γιατρών και των επιστημόνων. Ο λόγος είναι ότι μπορεί στον εγκέφαλό τους να κρύβεται το μυστικό για τη θεραπεία του Αλτσχάιμερ, της άνοιας και άλλων ασθενειών.
Η άνοια αγγίζει όλο και περισσότερο κόσμο. Πάνω από 50 εκατομμύρια ανθρώπων έχουν διαγνωστεί με Αλτσχάιμερ ενώ πολλοί απλά δεν το γνωρίζουν ή δεν έχουν απευθυνθεί ακόμα σε νευρολόγο.
Όσο αυξάνεται το προσδόκιμο, τόσο αυξάνονται και οι πιθανότητες να εκδηλώσουμε άνοια. Επειδή πρόκειται για μια πάθηση που δεν έχει ακόμα θεραπεία, οι επιστήμονες προσπαθούν να βρουν πώς μπορούν να σταματήσουν τον εκφυλισμό του εγκεφάλου πριν αρχίσει να δείχνει σημάδια απώλειας μνήμης.
Είναι λογικό, λοιπόν, που πολλές πρόσφατες μελέτες έχουν εστιάσει στους super agers για να δουν πώς λειτουργεί ο εγκέφαλός τους και τι συνήθειες έχουν που κρατούν τον εγκέφαλό τους νέο και εύκαμπτο.
Έχουν μεγαλύτερους νευρώνες
Η τελευταία έρευνα έδειξε ότι αυτοί οι ηλικιωμένοι έχουν μεγαλύτερους νευρώνες στον εγκέφαλο. Επίσης, οι νευρώνες αυτών των ανθρώπων ήταν καλύτερα προστατευμένοι από τις πρωτεΐνες που επικάθονται όταν εμφανίζεται η άνοια.
Αυτό που προσπαθούν τώρα να καταλάβουν οι επιστήμονες είναι αν αυτοί οι άνθρωποι είχαν εκ γενετής αυξημένο μέγεθος νευρώνων και αν υπάρχει τρόπος να αυξηθεί το μέγεθος των εγκεφαλικών νευρώνων σε πάσχοντες με Αλτσχάιμερ ή σε όσους κινδυνεύουν από αυτό.
Επίσης, ένα άλλο ερώτημα είναι πώς αυτοί οι super agers κράτησαν τον εγκέφαλο τους ενεργό στη διάρκεια της ζωής τους, οπότε οι νευρώνες τους παρέμειναν μεγάλοι και ελαστικοί, βοηθώντας τους να κρατήσουν την εξαιρετική τους μνήμη. Είναι θέμα γενετικής ή υπάρχουν περιβαλλοντικοί παράγοντες που τους βοήθησαν;
Τι κάνουν οι super agers και έχουν τόσο καλή μνήμη;
Έρευνες δείχνουν ότι αυτοί οι ηλικιωμένοι ακολουθούν τις κλασσικές συμβουλές που ξέρουμε όλοι: τρώνε υγιεινά, δεν καπνίζουν, αθλούνται και έχουν ενεργή και ενδιαφέρουσα ζωή.
Μερικές λεπτομέρειες από τις συνήθειές τους, όμως, μπορεί να βοηθούν την υγεία του εγκεφάλου τους.
Πηγαίνουν ένα βήμα παραπέρα
Ενώ, όπως όλοι μας, έχουν τις ασχολίες τους και τα χόμπι τους, οι super agers δεν επαναπαύονται και πάντα θέλουν να μάθουν κάτι διαφορετικό που να αποτελεί μια πρόκληση για τις δυνατότητές τους.
Για παράδειγμα, μπορεί να παίζουν πιάνο αλλά να αποφασίζουν να μάθουν και βιολί.
Ή μπορεί να κάθονται και να προσπαθούν να συμπληρώσουν οι ίδιοι τη φορολογική τους δήλωση αντί να ζητούν βοήθεια από έναν λογιστή, ακόμα κι αν αυτό είναι κουραστικό και ενίοτε εκνευριστικό.
Επίσης, μπορεί να προσπαθούν να συναρμολογήσουν ένα μικρό έπιπλο—κάτι που απαιτεί ιδιαίτερη προσπάθεια από τον εγκέφαλο, ο οποίος πρέπει να διαβάσει και να ακολουθήσει οδηγίες, αλλά και να συντονίσει τις κινήσεις έτσι ώστε να τοποθετηθούν σωστά τα διάφορα εξαρτήματα.
Τέλος, μπορεί να διαβάσουν ένα άρθρο για κάτι που δεν ξέρουν, να το κατανοήσουν και μετά να προσπαθήσουν να εξηγήσουν αυτό το άρθρο σε κάποιο γνωστό τους. Όταν εξηγούμε κάτι, τότε το μυαλό μας αφομοιώνει την έννοια και την καταλαβαίνει καλύτερα.
Ασκούνται
Το ξέρουμε όλοι: η άσκηση κάνει καλό. Οι super agers ασκούνται μεν, αλλά ταυτόχρονα ωθούν το σώμα τους να κάνει το κάτι παραπάνω. Να περπατήσουν 100 μέτρα παραπάνω, για παράδειγμα, ή να ανέβουν έναν όροφο παραπάνω.
Ακόμα και αν δεν τα καταφέρουν με τη μία, προσπαθούν ξανά και ξανά μέχρι να πετύχουν το στόχο τους.
Αυτό που φαίνεται να βοηθάει στην περίπτωση αυτή δεν είναι τόσο η άσκηση όσο η διαδικασία θέσης στόχων και της υλοποίησής τους. Σκοπός είναι σωματικά και ψυχικά να σπρώχνουν τον εαυτό τους να δοκιμάσει, να προσπαθήσει και να βιώσει νέες εμπειρίες.
Έχουν κοινωνικές σχέσεις
Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι οι κοινωνικές σχέσεις και η κοινωνικοποίηση στους ηλικιωμένους βοηθούν τον εγκέφαλο να μένει νέος.
Οι super agers έχουν φίλους και γνωστούς και συνέχεια επικοινωνούν μαζί τους. Όχι μόνο αυτό, αλλά έχουν ταυτόχρονα διάφορα επίπεδα φιλιών και σχέσεων.
Από τη μία, έχουν βαθιές φιλίες με φίλους και οικογένεια.
Διατηρούν, όμως, παράλληλα και πιο επιφανειακές αλλά ευχάριστες σχέσεις με γείτονες, μαγαζάτορες και άλλους ανθρώπους.
Ένας super ager, για παράδειγμα, θα τα πει με το φούρναρη όταν πάει να πάρει ψωμί. Θα θυμηθεί το όνομά του και το όνομα της γυναίκας του και θα ρωτήσει για τα παιδιά του. Θα καλημερίσει τον γείτονα και θα μιλήσουν για τα νέα της πολυκατοικίας. Θα περάσει από το σουπερμάρκετ και θα τα πει λίγο με τον ταμία.
Τέτοιες σχέσεις είναι φαινομενικά επιφανειακές αλλά έχουν αποδειχθεί πολύτιμες, καθώς εξασκούν κάθε φορά τον εγκέφαλο να θυμηθεί ονόματα, πρόσωπα και καταστάσεις.
Πίνουν, αλλά λίγο
Μην το ρίξετε ξαφνικά στο ποτό! Κάποιες έρευνες, όμως, δείχνουν ότι η μετρημένη κατανάλωση αλκοόλ φαίνεται να είναι ευεργετική για τον εγκέφαλο. Οι άνθρωποι που έπιναν συνετά είχαν 23% λιγότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν Αλτσχάιμερ σε σχέση με αυτούς που δεν έπιναν καθόλου.
Οι έρευνες έδειξαν επίσης ότι η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ αύξανε τον κίνδυνο εκδήλωσης Αλτσχάιμερ, οπότε το μυστικό είναι στο μέτρο.
Ας σημειωθεί ότι ακόμα δεν ξέρουμε πώς το λίγο οινόπνευμα προστατεύει τον εγκέφαλο, ή αν αυτό ισχύει για όλους.
Ο εγκέφαλος κρύβει πολλά μυστικά
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος κρύβει πολλά μυστικά μέσω στους νευρώνες του.
Ενώ έχουμε κάποια αρχικά συμπεράσματα, δεν ξέρουμε πώς σχετίζονται με την υγεία του εγκεφάλου. Πώς η άσκηση βοηθάει στην υγεία του εγκεφάλου; Γιατί η έντονη κοινωνική ζωή κρατάει τον εγκέφαλο νέο; Πώς το λίγο αλκοόλ συντελεί σε μια καλύτερη ποιότητα ζωής;
Ένα πρόσθετο πρόβλημα είναι ότι οι super agers δεν είναι τόσο πολλοί. Οι έρευνες γίνονται σε μικρό δείγμα ανθρώπων και τα συμπεράσματα είναι πάντα μεμονωμένα.
Είναι όμως σημαντικό ότι γίνονται έρευνες και σιγά-σιγά ξεμπλέκουμε το κουβάρι των νευρώνων του εγκέφαλού μας. Κάπου εκεί κρύβεται το μυστικό των super agers. Ελπίζουμε σύντομα να το ξεκλειδώσουμε ώστε να μπορέσουμε όλοι να απολαύσουμε την τρίτη μας ηλικία!